Je bent stil hersenen Je loopt over straat, schenkt koffie in en kijkt afwezig naar je mobiele telefoon. En plotseling… hoor je het weer. Een melodie die je niet hebt gekozen, maar die hardnekkig terugkomt. Als een druppel uit de kraan, als een melding die je niet kunt uitschakelen.
In mijn geval is het al een paar dagen hetzelfde liedje. Altijd hetzelfde fragment, alsof de rest niet bestaat. Het stoort me niet, maar het zette me aan het denken: waarom gebeurt dit? Is het logisch dat onze hersenen soms werken als een versleten plaat?
Wat is een earworm?
Earworms – ook wel ‘oorwurmen’ genoemd – zijn muziekfragmenten die in je hoofd blijven hangen en steeds weer worden herhaald, ook al heb je ze niet gekozen. De term komt van het Duitse Ohrwurm en beschrijft tegenwoordig een even herkenbaar als ongrijpbaar fenomeen.
Het komt vaak voor: volgens de Amerikaanse National Library of Medicine heeft tot 98% van de bevolking in westerse landen dit fenomeen wel eens meegemaakt. De meesten zien het als een grappig verschijnsel, maar voor sommige mensen kan het irritant of zelfs pijnlijk zijn. Het gaat om een zeer specifieke vorm van spontane mentale activiteit, die de wetenschap al lang probeert te begrijpen.
Waarom blijven sommige liedjes in je hoofd hangen.
Earworms zijn het resultaat van een combinatie van muzikale en neurologische factoren. De meest repetitieve melodieën hebben meestal een eenvoudige structuur, een snel tempo en een gemakkelijk te onthouden melodielijn. Dit blijkt uit onderzoek van muziekwetenschapper Kelly Jakubowski, die meer dan 3000 nummers analyseerde en ontdekte dat nummers die in je hoofd blijven hangen, doorgaans dezelfde melodische contouren hebben en een hoger gemiddeld tempo dan andere nummers.
Onder de nummers die in het onderzoek van Jakubowski en haar team het vaakst als earworms werden genoemd, vallen een aantal Engelstalige pophits op. Dat is geen toeval: het onderzoek werd uitgevoerd in het Verenigd Koninkrijk met Engelstalige respondenten, dus de meeste nummers zijn in het Engels. Toch zijn veel van deze nummers echte wereldhits geworden:
- “Bad Romance” – Lady Gaga
- “Can’t Get You Out of My Head” – Kylie Minogue
- “Don’t Stop Believin’” – Journey
- “Somebody That I Used to Know” – Gotye
- “Moves Like Jagger” – Maroon 5
- “California Gurls” – Katy Perry
- “Bohemian Rhapsody” – Queen
- ‘Alejandro’ – Lady Gaga
- “Poker Face” – Lady Gaga
Het beslissende gebeurt in de hersenen: de auditieve cortex – dezelfde die we gebruiken om naar echte muziek te luisteren – wordt geactiveerd, zelfs als we ons alleen maar een liedje voorstellen. Ook onze emotionele toestand speelt een rol: stress, afleiding of nostalgie kunnen ervoor zorgen dat een melodie plotseling in ons hoofd opduikt.
Vaarwel, muggen: volgens een influencer is dit het beste huismiddeltje tegen muggen in de zomer
Sommige mensen zijn gevoeliger voor earworms.
Niet iedereen ervaart earworms op dezelfde manier. Sommige mensen merken ze nauwelijks op, terwijl anderen er erg last van hebben, alsof hun hersenen in een loopje vastzitten.
In de meeste gevallen worden earworms gezien als nieuwsgierigheid of zelfs als iets grappigs. Maar wanneer de herhaling hardnekkig en irritant wordt, kan dit een teken zijn van iets ernstigers. Volgens psychiater Srinivasan Pillay, professor aan de Harvard Medical School, “kunnen deze hardnekkige loops verband houden met obsessief-compulsieve stoornissen, migraine, ongewone epilepsie, palinocisie, een beroerte of uitzaaiingen in de hersenen”. Het komt niet vaak voor, maar het kan gebeuren.
Wat te doen als je het niet meer wilt horen.
Er bestaat geen wondermiddel om een earworm kwijt te raken, maar er zijn wel strategieën die kunnen helpen. Het is interessant dat pogingen om een liedje te blokkeren het minst effectief zijn: hoe meer je ertegen vecht, hoe sterker het blijft hangen, een fenomeen dat Daniel Wegner omschrijft als een “ironisch proces”.
10 tips van experts om minder vermoeid te leven
Integendeel, acceptatie zonder weerstand werkt meestal beter. Volgens het Kennedy Center geven sommige mensen er de voorkeur aan om het liedje tot het einde te luisteren, anderen vervangen het door een ander deuntje. Er zijn deskundigen die aanbevelen om kauwgom te kauwen om herhaling in het hoofd te voorkomen.
Heb jij ook een liedje dat maar niet uit je hoofd wilt gaan?
Sinds ik me ben gaan verdiepen in earworms, is het liedje dat ik in mijn hoofd had niet meer verdwenen. Nu weet ik dat ik niet de enige ben, dat er redenen voor zijn en dat dit proces diep van binnen deel uitmaakt van hoe onze hersenen werken.
En jij? Heb je ooit een earworm gehad die je niet uit je hoofd kon krijgen? Welk nummer was dat, dat je maar niet kon vergeten? Heb je een truc om ervan af te komen? We horen graag je reacties.
