De kwaliteit van voeding is direct gekoppeld aan gezondheid en veroudering.
Waarom bereiken sommige mensen op 100-jarige leeftijd nog een goede gezondheid en anderen niet? De zogenaamde “Blue Zones”, regio’s in de wereld met een hoge concentratie van honderdjarigen, kunnen een deel van het antwoord geven. In deze gebieden spelen factoren als lichaamsbeweging, een sociaal leven en de omgeving een belangrijke rol, maar voeding is een van de meest opvallende elementen. En binnen die voeding zijn er een aantal stoffen die eruit springen: polyfenolen.
Polyfenolen: het natuurlijke schild tegen veroudering en de sleutel tot een lang leven.
Polyfenolen zijn chemische stoffen die van nature voorkomen in groenten, vooral in fruit, peulvruchten, noten en dranken zoals koffie en thee. Hoewel het geen essentiële voedingsstoffen zijn, is er steeds meer bewijs dat ze een zeer krachtig effect kunnen hebben op de gezondheid, vooral in verband met veroudering.
Het meest interessante aan deze verbindingen is dat ze inwerken op fundamentele mechanismen die de celveroudering reguleren. Ze voorkomen dus niet alleen specifieke ziekten, maar beïnvloeden ook de processen die de achteruitgang van het lichaam versnellen of vertragen. Daarom worden ze beschouwd als ‘geroprotectieve’ verbindingen: ze helpen niet alleen het leven te verlengen, maar ook de gezondheid.
In de Blue Zones – Okinawa in Japan, Sardinië in Italië, Ikaria in Griekenland, Loma Linda in de VS en Nicoya in Costa Rica – is het dieet rijk aan plantaardige voedingsmiddelen en dus aan polyfenolen. Hoewel de culinaire tradities verschillend zijn, komen in alle Blue Zones bepaalde patronen terug: eenvoudige, lokale, weinig bewerkte maaltijden met veel plantaardige producten.
In Okinawa wordt bijvoorbeeld veel paarse zoete aardappel gegeten, die veel anthocyanen bevat, een soort polyfenolen met antioxidante en ontstekingsremmende eigenschappen. Ook worden er veel tofu, miso en natto gegeten, die rijk zijn aan isoflavonen, die in verband worden gebracht met een betere hart- en hersengezondheid.
Op Sardinië zorgen koffie en een dieet rijk aan peulvruchten en groenten voor een grote verscheidenheid aan beschermende polyfenolen. Op Ikaria vallen naast extra vierge olijfolie, rijk aan oleuropeïne, ook bergthee en wilde groenten op. Deze producten leveren stilbenen, fenolzuren en flavonoïden, die bijdragen aan het verminderen van ontstekingen en het verbeteren van de hersenfunctie op oudere leeftijd.
In Loma Linda eten de meeste inwoners fruit zoals mango, avocado en bessen, peulvruchten, noten en soja. Dit alles vormt een voedingspatroon dat rijk is aan flavonoïden en isoflavonen.
In Nicoya bestaat het traditionele voedingspatroon uit rijst, zwarte bonen, papaja, mango en pompoen. Deze combinatie levert niet alleen energie en vezels, maar ook een flinke dosis polyfenolen zoals quercetine, mangiferine en chlorogeenzuur, die allemaal in verband worden gebracht met metabolische en cognitieve voordelen.
Hoe werken polyfenolen precies in het lichaam?
Volgens recent onderzoek helpen polyfenolen bij het reguleren van de belangrijkste processen die betrokken zijn bij veroudering: ze beschermen het DNA, houden de telomeren (uiteinden van de chromosomen) in stand, verminderen chronische ontstekingen, verbeteren de mitochondriale functie en bevorderen de afbraak van beschadigde eiwitten.
Bovendien dragen ze bij aan een gezonde darmflora, wat op zijn beurt de opname van voedingsstoffen, het immuunsysteem en de gezondheid van de hersenen verbetert. Ook is aangetoond dat ze neurogenese, de vorming van nieuwe neuronen, bevorderen, wat een positief effect kan hebben op het geheugen en de stemming.
Niet alle polyfenolen zijn echter hetzelfde, en niet alle voedingsmiddelen bevatten dezelfde hoeveelheid. Enkele voorbeelden van voedingsmiddelen die bijzonder rijk zijn aan deze stoffen zijn: groene thee (epigalocatechine), koffie (chlorogeenzuur), bosvruchten (anthocyanen), uien en selder (quercetine en apigenine), kurkuma (curcumine) en extra vierge olijfolie (oleuropeïne).
Hoewel er nog veel onderzoek moet worden gedaan, is het zeker dat een dieet met veel polyfenolrijke voedingsmiddelen wordt geassocieerd met een lager risico op hart- en vaatziekten, neurodegeneratieve aandoeningen, stofwisselingsziekten en zelfs sommige soorten kanker. En bovenal met een gezondere veroudering.
Het gaat er natuurlijk niet om een wondermiddel te zoeken of ongecontroleerd supplementen te slikken. Wat werkt, zoals de voorbeelden van de Blue Zones aantonen, is een algemeen voedingspatroon op basis van plantaardige producten, in combinatie met een actieve, sociaal verbonden en stressarme levensstijl.
